15 μύθοι και αλήθειες σχετικά με τη διατροφή

Επειδή τον τελευταίο καιρό είπα να το ρίξω στην υγιεινή διατροφή με απώτερο στόχο να γίνω και εγώ fit μετά από ένα ολόκληρο καλοκαίρι μασαμπούκας και αθλητικής απραξίας θέλησα να ψάξω σχετικά με τα προϊόντα που καταναλώνουμε καθημερινώς ώστε να διαπιστώσω τι μας βλάπτει και τι όχι. Το θέμα όμως είναι ότι όταν το μάτι μου έπεσε πάνω στην παρακάτω δημοσίευση άλλαξα ριζικά τις απόψεις μου και για να μην σας πιάνουν κοροΐδο οι διάφοροι expert διατροφολόγοι σας παρουσιάζω τις παρερμηνείες που επικρατούν σε σχέση με το φαγητό και την διατροφή μας.

1. «Ένας άνθρωπος πρέπει να πίνει 8-10 ποτήρια νερό ημερησίως».

Μύθος. Κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του ανάγκες σε υγρά για τη διατήρηση των σωστών επιπέδων υδάτωσης. Ένας υγιής ενήλικας χρειάζεται κατά μέσο όρο γύρω στα 2 - 2.5 λίτρα υγρών ημερησίως. Ωστόσο, το νερό δεν αποτελεί τη μοναδική πηγή υγρών για την κάλυψη των αναγκών αυτών. Οι πιο πρόσφατες συστάσεις σχετικά με τη σωστή υδάτωση έχουν δημοσιευθεί το Φεβρουάριο του 2004 από το Ινστιτούτο Ιατρικής της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των Ηνωμένων Πολιτειών. Σύμφωνα με αυτές, οι ανάγκες σε υγρά μπορούν να καλυφθούν και μέσω της κατανάλωσης άλλων ροφημάτων όπως το γάλα, οι χυμοί, ο καφές, το τσάι, η σόδα και τα ανθρακούχα αναψυκτικά. Επίσης, στη συνολική ημερήσια πρόσληψη υγρών θα πρέπει να συνυπολογίζεται και το νερό που περιέχεται στα τρόφιμα.

2. «Τα αναψυκτικά προκαλούν κυτταρίτιδα».

Μύθος. Δεν υπάρχει καμία επιστημονική έρευνα που να αποδεικνύει ότι τόσο η κατανάλωση καφεΐνης όσο και ανθρακικού σχετίζεται με τη δημιουργία κυτταρίτιδας. Η κυτταρίτιδα είναι μία δερματική πάθηση η οποία οφείλεται κυρίως σε προβλήματα στην κυκλοφορία του αίματος, σε ορμονικές διαταραχές και σε διαταραχές στο εσωτερικό των λιποκυττάρων. Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, η σωστή διαχείριση του άγχους και μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά φαίνεται ότι μπορεί να συμβάλουν στη βελτίωση του προβλήματος αυτού.

3. «Η ασπαρτάμη είναι καρκινογόνος».

Μύθος. Η ασπαρτάμη είναι ίσως το μοναδικό πρόσθετο τροφίμων το οποίο έχει υποβληθεί σε τόσο πολλούς και εκτενείς ελέγχους ασφαλείας. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η κατανάλωση ασπαρτάμης συμβάλει στην εμφάνιση καρκίνου στον άνθρωπο. Μεγάλοι οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Η.Π.Α. και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ασφάλεια των Τροφίμων θεωρούν ότι η ασπαρτάμη είναι απόλυτα ασφαλής και δεν συνδέεται με καρκινογένεση στον άνθρωπο.

4. «Η ζάχαρη απαγορεύεται σε μια δίαιτα αδυνατίσματος».

Μύθος. Δεν υπάρχουν τρόφιμα που να απαγορεύονται σε μία δίαιτα αδυνατίσματος. Τα πάντα επιτρέπονται αρκεί να είναι σωστά προσαρμοσμένα στο καθημερινό μας διαιτολόγιό. Μια κουταλιά του γλυκού ζάχαρη έχει περίπου 20 θερμίδες. Η υπερκατανάλωση οποιουδήποτε τροφίμου ή συνδυασμού τροφίμων, εφόσον οδηγεί σε θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, είναι αυτή που συμβάλλει στην αύξηση του βάρους μας.

5. «Η φρουκτόζη έχει λιγότερες θερμίδες από τη ζάχαρη».

Μύθος. Η φρουκτόζη και η ζάχαρη περιέχουν τις ίδιες θερμίδες, δηλαδή 4 θερμίδες ανά γραμμάριο. Η διάφορά τους συνίσταται στο ότι η φρουκτόζη είναι 1 1/2 φορά πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και επομένως για να πετύχουμε το ίδιο γλυκαντικό αποτέλεσμα χρησιμοποιούμε μικρότερη ποσότητα φρουκτόζης, συνεπώς προσλαμβάνουμε λιγότερες θερμίδες.

6. «Η μαύρη ζάχαρη παχαίνει λιγότερο από τη λευκή».

Μύθος. Η μαύρη ζάχαρη έχει σχεδόν ίδιες θερμίδες με την λευκή ζάχαρη. Η υπεροχή της μαύρης ζάχαρης ως προς τη λευκή αφορά στη μεγαλύτερη περιεκτικότητά της σε μερικά ιχνοστοιχεία, όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το κάλιο και το νάτριο.

7. «Το μέλι παχαίνει λιγότερο από τη ζάχαρη».

Μύθος. Το μέλι έχει ελαφρώς περισσότερες θερμίδες από τη ζάχαρη και άρα «παχαίνει» περισσότερο. Ωστόσο το μέλι περιέχει και μικρές ποσότητες ορισμένων βιταμινών που το καθιστούν υψηλότερης θρεπτικής αξίας από την επεξεργασμένη ζάχαρη. Θα προτιμούσαμε το μέλι στα ροφήματα μας, αλλά με προσοχή γιατί μπορεί να αυξήσει τη συνολική προσλαμβανόμενη ενέργεια.

8. «Το μαύρο ψωμί παχαίνει λιγότερο από το λευκό».

Μύθος. Τα μαύρο ψωμί περιέχει περίπου τις ίδιες θερμίδες με το λευκό. Η διατροφική του ανωτερότητα συνίσταται στην περιεκτικότητά του σε φυτικές ίνες που προάγουν την υγεία μας. Παράλληλα είναι πλουσιότερο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β που σχετίζονται με την καλή λειτουργία τόσο του νευρικού μας συστήματος όσο και του μεταβολισμού μας.

9. «Τα μακαρόνια παχαίνουν».

Μύθος. Τα μακαρόνια βρίσκονται στη βάση της μεσογειακής πυραμίδας μαζί με άλλα αμυλούχα τρόφιμα τα οποία πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά, όπως το ψωμί και το ρύζι. Αυτό που καθιστά τα μακαρόνια «παχυντική» τροφή είναι ο τρόπος παρασκευής τους, δηλαδή οι πλούσιες σε λιπαρά σάλτσες και το ζωικό βούτυρο. Μία απλή μακαρονάδα με σάλτσα ντομάτας, κρεμμύδι, πράσινη πιπεριά, μανιτάρια, βασιλικό και λίγο ελαιόλαδο, αποτελεί ένα ιδανικό πιάτο με λίγες θερμίδες και πολλά θρεπτικά συστατικά.

10. «Τα σπορέλαια έχουν λιγότερες θερμίδες από το ελαιόλαδο».

Μύθος. Το ελαιόλαδο έχει ακριβώς τις ίδιες θερμίδες με τα σπορέλαια και συγκεκριμένα μία κουταλιά της σούπας αποδίδει 135 θερμίδες. Εκεί όμως που υπερτερεί το ελαιόλαδο έναντι των άλλων ελαίων είναι στη θρεπτική του αξία, καθώς είναι πλούσια πηγή βιταμίνης Ε και μιας σειράς άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών που ονομάζονται πολυφαινόλες και έχουν συσχετισθεί με την καρδιοπροστατευτική του δράση. Επίσης, είναι περισσότερο ανθεκτικό από τα υπόλοιπα λάδια καθώς αντέχει περισσότερο στη θερμική επεξεργασία και αυτή του η ιδιότητα το καθιστά ασφαλέστερο σε μαγειρικές χρήσεις, όπως για παράδειγμα το τηγάνισμα.

11. «Τα προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά δεν έχουν θερμίδες και αποτελούν τη λύση για το πρόβλημα της παχυσαρκίας».

Μύθος. Τα προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά δεν αποτελούν πανάκεια για το πρόβλημα της παχυσαρκίας. Σαφώς η αντικατάσταση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος με τρόφιμα χαμηλότερης περιεκτικότητας σε λίπος μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο που κάνει προσπάθεια να μειώσει το βάρος του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι η απώλεια βάρους επιτυγχάνεται όταν η συνολικά προσλαμβανόμενη ενέργεια είναι μικρότερη από την ενέργεια που συνολικά καταναλώνουμε -κυρίως μέσω της σωματικής άσκησης. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για σωστή απώλεια βάρους είναι η μείωση των θερμίδων και η υιοθέτηση φυσικής δραστηριότητας στο καθημερινό μας πρόγραμμα. Ο καλύτερος τρόπος για να ελέγχουμε τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε είναι να διαβάζουμε τις ετικέτες που αναγράφουν τη σύσταση των προϊόντων αυτών και να διαπιστώνουμε κατά πόσο το εκάστοτε προϊόν έχει όντως λιγότερες θερμίδες από κάποιο άλλο που παραδοσιακά θα επιλέγαμε.

12. «Η παράλειψη των γευμάτων βοηθά στην απώλεια βάρους».

Μύθος. Έρευνες έχουν δείξει ότι παραλείποντας το πρωινό γεύμα προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες στο υπόλοιπο της ημέρας, προερχόμενες κατά βάση από λιπαρά. Επίσης, παραλείποντας το μεσημεριανό γεύμα αυξάνεται το αίσθημα της πείνας και οι πιθανότητες να υπερκατανάλωσουμε φαγητό λόγω της λαιμαργίας μας είναι μεγαλύτερες, οδηγούμενοι έτσι σε αύξηση βάρους. Ένα σωστά σχεδιασμένο διαιτολόγιο μπορεί να μας βοηθήσει να χάσουμε βάρος χωρίς να παραλείπουμε κανένα από τα κύρια γεύματα ενώ παράλληλα μπορεί να περιλαμβάνει και 2-3 μικρογεύματα.

13. «Υπάρχουν συνδυασμοί τροφίμων που παχαίνουν».

Μύθος. Δεν υπάρχουν απαγορευτικοί συνδυασμοί τροφίμων! Δεν υπάρχει καμία επιστημονική έρευνα που να έχει αποδείξει μέχρι σήμερα ότι το κρέας με το ρύζι ή το κοτόπουλο με τα μακαρόνια προκαλούν αύξηση βάρους. Αντίθετα, ένα γεύμα όταν περιλαμβάνει τρόφιμα από διάφορες ομάδες θεωρείται πιο ισορροπημένο αφού παρέχει περισσότερα θρεπτικά συστατικά. Τα πάντα είναι θέμα μέτρου. Η διατήρηση ενός επιθυμητού βάρους επιτυγχάνεται με τη διατήρηση του ισοζυγίου ενέργειας.

14. «Το λεμόνι, ο ανανάς και η κανέλα είναι λιποδιαλυτικά».

Μύθος. Δεν υπάρχουν τρόφιμα ή ουσίες που να διαλύουν το λίπος που έχουμε αποθηκευμένο στο σώμα μας. Ο μηχανισμός της λιπόλυσης είναι συγκεκριμένος: αυτό που καταναλώνουμε πρέπει να είναι λιγότερο από αυτό που ξοδεύουμε. Δεν υπάρχει καμία επιστημονική έρευνα που να αποδεικνύει ότι η κατανάλωση τροφίμων και καρυκευμάτων συμβάλλει στην καύση του λίπους.

15. «Το βούτυρο είναι καλύτερο από τη μαργαρίνη».

Μύθος. Το ζωικό βούτυρο αποτελείται κατά βάση από κορεσμένα λιπαρά ("κακά" λιπαρά) και περιέχει μεγάλη ποσότητα χοληστερόλης, δύο συστατικά που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυξημένης χοληστερόλης στο αίμα και καρδιοπαθειών. Αντίθετα, οι μαργαρίνες παρασκευάζονται από έλαια φυτικής προέλευσης και συνεπώς περιέχουν κυρίως πολυακόρεστα (ω3 και ω6) και μονοακόρεστα λιπαρά, ενώ έχουν χαμηλή περιεκτικότητα κορεσμένων λιπών και δεν περιέχουν χοληστερόλη. Επιπλέον, οι μαργαρίνες είναι πηγές των λιποδιαλυτών βιταμινών Α, D και Ε. Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι η εξέλιξη στη διαδικασία παρασκευής τους έχει απαλλάξει τις μαργαρίνες από τα υδρογονωμένα λιπαρά (trans λιπαρά), τα οποία έχουν κατηγορηθεί για την αύξηση της κακής χοληστερόλης, και η περιεκτικότητά τους πλέον σε αυτά είναι μηδαμινή.

Επίλογος: «Υπάρχουν "καλά" και "κακά" τρόφιμα».

Δεν υπάρχουν «καλά» και «κακά» τρόφιμα, τρόφιμα που «παχαίνουν» και τρόφιμα που «αδυνατίζουν». Υπάρχουν καλές και κακές διατροφικές συνήθειες. Μία διατροφή που περιλαμβάνει τρόφιμα από όλες τις ομάδες και έχει ως βάση την πυραμίδα της Μεσογειακής διατροφής είναι η ιδανική. Μας βοηθάει να διατηρούμε ένα σωστό και σταθερό βάρος, μας προστατεύει από την εμφάνιση διαφόρων χρόνιων νοσημάτων όπως επίσης συμβάλλει και στην ψυχική μας ευεξία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την πανάρχαια ρήση: «παν μέτρον άριστον»!!